Piiraka wayoluja

Sümaa sünüiki tü jieyuu anamiaamaajat, tü majayütnü müsia tepichi Wayuu, tü ayaakuakalüirua shiyoluja tü jamüin namüin tü sulu’ujeein naya wanee mma e’itaana anainrü wanee sülüjüle akatalia Colombia sümaa Venezuela. Sulu’ujee Alakat sümaa Majali, ya’ayaa Wajiira, 45 minutos Paaluachonjee, akumalaasü tü achukuaamaajatka.

Süshajala: Luzbeidy Monterrosa

Niaawatialu'ut: Luis Fuenmayor wayuu Epieyuu

Namüin na wayuukana tü noumainkat nasanalüin, naa’inru’su, noulu’su, nakualu’usu, maka sukumalaain saali tü mmakat namüin, kalüjülekaa atuumaa sutuma Venezuela sümaa Colombia. Sulu’u piamie’ya oumainyee na wayuukana shia tü jietkaa ekirajakaa suchonyuu süpüla weinshinjatüin tü sukua’ipakaa wayuu. Sünainjee ti’a, tü ayaakuakalüirua ounusu süchiirua sukua’ipa tü eiikat musia shi’niou süküjala jieyuu, majayünnüü müsia tepichi wayuu, aküjakana suchukua sujutu tü ayatüinjanain na’lapüjüin müsia waraitüin naya sulu’u tü mma apaalakat namüin natuma noushinuu namaa natuushinuu, shi’iree müinjanainya naya weinshi sulu’u tü noumain, mayaainje’e tü shi’itaanein wanee sülüjüle nekiirujut süpüla nakatalaaain suulia nakua’ipa: a’laülaa sulu’u noumain.

Tü mmakat Aalakat (Korejimiento Maikou) müsia Maajali (Munisiipio Akualu’u) sulu’usu mma mulousukoo Colombia, 45 minuuto süchikijee sülüjüle mmakat sumaa Venezuela. Yala, tü jieyuukalüirua süka nashajala müsia noupa’a naküjüin jamalu’uluin namüin tü pütchi sülüjüle mma münakat, namüin wayuu.

Nanüiki sümüin Agenda Propia, namüin nayakana tü nakua’ipakat ounusu makasa’in wanee einuushi, eere nalatirüin natijala namüin nachonyuu, nachoinrumiuu müsia naikeyuu. Nayaawatapeje’e sou tü kasa eekaa sütüma shiitaain wayuu otta süntüin eekai naatajatüin suulia woumain, awanajakaa sukua’ipa tü mmapa’kat. Eeyutpeje’e naa’in shi’ree wayuuwaa, sümaa lapüsanai müsia kataa o’u weinshi.

Margarita Epieyuu, 75 suuyashe. Wayuu Epieyuu, Aalkatje’ewat.

Shiaakuajala: Luzbeidy Monterrosa.

Evelin Acosta Gutiérrez, 37 suuyashe, wayuu Iipuana.

“Cheje’wat taya sulu’ujee wanee mma wuinpümuin, kottiraasü namaa Sütsüin jieyuu wayuu. Eeka wamüin tü so’onooin wayuu, sünainjeejatü tü kalüjülein tü mmakat atumaa müsia tü che’ijawaa sülatirakaa wayuu sümamüin sulu’u Colombia otta Venezuela”.

Shiaakuajala: Luzbeidy Monterrosa.

Mileidys Polanco Gómez, 37 suuyashe, wayuu Iipuana, Jepiraje’wat, Cabo de la Vela.

“Awalakajüt taya pütchi kottiraasü namaa na Wayuu awalakajüliikana pütchi. Na Jieyuukana wayuu akaaliijüshii sünain tü sukua’ipa a’yatawaa sulu’u mmakat supushua, sünainjee ku’yamaliin naya wanee kasa jeket weinshi”.

Shiaakuajala: Luzbeidy Monterrosa.

Dayana Cuello, 15 suuyashe, wayuu Epieyuu, Maajaliije’wat, Akuaalu’u.

“Taapa anüliana wainmain na wayuu chejeejanain Venezuela atunkuin sulu’u wopu, sou menakat, müliashii, mojusu taa’in sünainjee ti’a, aka te’rüin nalatirüin waima müliaa, süchiki nakumajüshiin paala nepia cha’ya Venezuela, nanta namaka sünain alatiraa jamü sutuma wanee Gobierno. Naya alatirakain müliaaa na tepichikana”.

Shiaakuajala: Luzbeidy Monterrosa.

María Eugenia Uriana, 30 suuyashe. Wayuu Uliana, Aalakatje’wat.

“Waimatuasü talatirüin süchiki tü rayakat, sülüjüle mma münakat saashin alijunayu (na nnojoliikana wayuuin), jülüsüsü taa’in, tantawaipa sulu’umüin toumain shia tü sünakat”.

Shiaakuajala: Luzbeidy Monterrosa.

Leiqui Uriana, 36 suuyashe, wayuu Siijono wuinpeje’wat. Palajat wayuu anaküt achukuaa sulu’u mmakat. Ekirajaasü Leiqui sünain Anoutaa Anakaa Akua’ipaa cha’ya Cuba. Kottiraasü mo’ulu yaa nama Wayuu Awalakajülii Pütchi.

“Malüjülesat, wayuukana malüjüleat woumain, makatajiasat”.

Shiaakuajala: Luzbeidy Monterrosa.

Susana Paz Ipuana, 10 suuyashe. Wayuu Iipuana, Aalakatje’wat.

“Nnojotsu te’raajüin tü sülüjüle mma münakat, nnojotsü tatijaain o’u”.

Shiaakuajala: Luzbeidy Monterrosa.